مقدمه
در بسیاری از موارد به جهت رفع خرابی دستگاه ها و ماشین آلات و همچنین نگهداری از تجهیزات، نیاز به تعویض قطعه یا قطعاتی از تجهیز می باشد. در این موقعیت ها وجود قطعه یدکی مورد نیاز در انبار قطعات فنی شرکت بسیار مطلوب بوده و بدون فوت وقت جهت خرید و تأمین آن قطعه می توان با جایگزینی قطعه سالم دستگاه را راه اندازی کرده و تحویل خط تولید داد. اما معمولا داستان به این خوشی تمام نمی شود.
تهیه موجودی از کدام قطعات یدکی ؟
داشتن موجودی از تمامی قطعات یدکی به سادگی میسر نمی شود. حتی یک شرکت تولیدی با اندازه متوسط اگر بخواهد تمام قطعات یدکی مورد نیاز را تهیه و انبار نماید، سرمایه ای بسیار زیاد را در قسمت انبار باید کنار بگذارد تا وقتی که نیاز به آن به وجود آید و معمولا مدیران شرکت ها این اقدام را خیلی منطقی نمی دانند.
دانلود فرم اکسل لیست قطعات یدکی ماشین آلات
بنا به دلایل زیر تهیه موجودی برای تمامی قطعات یدکی منطقی نمی باشد:
·حجم بسیار زیاد سرمایه مورد نیاز برای تأمین تمامی قطعات یدکی که بخش زیادی از آن راکد می ماند
·فضای انبارش بزرگ
·گران بودن برخی اقلام
·احتمال عدم نیاز به برخی قطعات یدکی حتی در طولانی مدت
·امکان تخریب و از بین رفتن برخی قطعات یدکی به مرور زمان مانند خراب شدن قطعات لاستیکی
·حجم زیاد فعالیت های چیدمان، نگهداری و انبارداری
با توجه به عوامل بالا، معمولا با در نظر گرفتن برخی موارد مهم، فهرستی از قطعات یدکی تهیه شده و برای هر قلم جنس حدود موجودی و میزان هر بار سفارش محاسبه و مشخص می گردد و صرفا از موارد فهرست شده موجودی تهیه و نگهداری می گردد.
مراحل اجرایی تعیین فهرست قطعات و موجودی لازم برای آن ها
برای تعیین اقلام ضروری و لازم قطعات یدکی مطابق رویه زیر اقدام نمایید. توجه داشته باشید که هدف نهایی تعیین مقدار بهینه خرید و انبارش اقلام مورد نیاز می باشد تا هم هزینه نابجا و غیر ضروری به سازمان تحمیل نگردد و هم اینکه در صورت خرابی دستگاه ها و ماشین آلات و توقف خط تولید، زمان تعمیر و راه اندازی خط تولید بیش از زمان نرمال و طبیعی آن طول نکشد.
- فهرست کاملی از قطعات یدکی هر دستگاه تهیه نمایید.
- مواد و ملزومات مورد نیاز دستگاه مانند نوع روغن یا گریس مورد استفاده جهت روانکاری یا روغن هیدرولیک را نیز مشخص نمایید.
- نحوه ی تهیه و تأمین این اقلام را شناسایی نمایید.
اگر در شهر خودتان قابل تهیه است یا دیگر شهرهای کشور و یا خارج از کشور، آن را شناسایی و ثبت نمایید. اگر ساختنی است نیز آن را تعیین کنید.
- این فهرست جامع را به عنوان منبع و مرجع قطعات یدکی که بایستی از آن ها موجودی داشته باشید، استفاده کنید.
اینکه از کل قطعات یدکی یک دستگاه از کدام ها باید موجودی داشته باشید به عوامل زیربستگی دارد. لازم به ذکر است که فقط و فقط یک عامل از عوامل مشروحه زیر در موجودی داشتن یا نداشتن و همچنین مقدار موجودی، تعیین کننده قطعی نمی باشد. هر عامل را بایستی در کنار دیگر عوامل در نظر بگیرید.
1 – اهمیت دستگاه در خط تولید : کلیدی و گلوگاه بودن دستگاه در خط تولید بسیار مهم است. به این معنی که اگر دستگاه به علت وقوع خرابی متوقف شده و جهت راه اندازی آن نیاز به قطعه ای یدکی وجود دارد و توقف این دستگاه موجب توقف کل خط تولید شده است، توصیه می کنم که از آن موجودی داشته باشید.
2 – قیمت : هرچه قیمت قطعه یدکی بالاتر باشد منطقی تر است که موجودی کمتری از آن وجودداشته باشد تا موجب رکود سرمایه و یا آسیب دیدن قطعه در انبار نشود.
3 – زمان تدارک Lead Time : زمان لازم جهت تدارک قطعه یدکی نیز از عوامل مهم و تأثیر گذار می باشد. این که قطعه یدکی را از اولین فروشگاه قطعات یدکی سر راه می توانید تهیه کنید و یا آن را بایستی از شهری دیگر و یا خارج از کشور تأمین نمایید اهمیت بالایی در تعیین میزان موجودی دارد. مسلما تأمین قطعه مورد نظر از شهر یا کشوری دیگر زمان بالایی را طلب می کند و در این بین دستگاه متوقف می ماند.
4 – دوره تعویض : اگر قطعه یدکی به صورت یک قطعه مصرفی است که باید در دوره های زمانی مشخصی تعویض گردد و یا تعداد دفعات خرابی دستگاهی که آن قطعه یدکی در آن استفاده می شود زیاد است، داشتن موجودی از آن ضرورت پیدا می کند.
5 - هزینه سفارش : هر خرید به جز بهای کالا هزینه هایی دیگر نیز دارد. درصورتی که هزینه های جنبی خرید مانند فعالیت های سفارش دادن، حمل و نقل و پرداخت بهای قطعه، بالا می باشد بهتر است که در هر بار خرید، حجم سفارش بالاتر باشد تا هزینه های خرید بر تعداد بیشتری قطعه سرشکن گردد.
6 – ضریب مصرف : تعداد قطعاتی که در هر بار تعویض قطعه لازم می باشد و استفاده می گردد نیز از جمله عوامل تأثیر گذار می باشد. اگر در هر بار تعویض یاتاقان های یک محور به عنوان مثال شش عدد مورد نیاز می باشد و موجودی پنج عدد باشد، طبیعتا موجودیکافی نمی باشد. در این وضعیت مقدار سفارش شما بایستی ضریبی از شش باشد.
7 – توانایی مالی شرکت : اگر سازمان شما به لحاظ مسائل مالی و نقدینگی در محدودیت نمی باشد، طبیعتا دست شما در تعیین میزان بیشتری موجودی قطعات یدکی بازتر می باشد. اگر هم دچار مشکلات مالی می باشید باید فقط و فقط موارد کلیدی و حیاتی را برای تهیه موجودی مشخص نمایید.
8 - زمینه فعالیت، نوع محصول و وضعیت مشتریان : اگر قراردادهای شما با مشتریان به گونه ای است که درصورت توقف خط تولید و به موقع آماده نشدن محموله های سفارش های مشتریان بایستی جبران خسارت کنید یا موجب نارضایتی مشتری می گردد و یا محصول تولیدی شما به گونه ای است که اهمیت بالایی دارد باید در تعیین موارد و میزان موجودی قدری با ضریب اطمینان بیشتری عمل کنید تا به واسطه نبود قطعه یدکی و دیرتر تهیه شدن آن هزینه های بیشتر و یا آسیب های جبران ناپذیر به سازمان تحمیل نگردد.
9 - حداکثر زمان نگهداری اقلام در انبار : بعضی از اقلام شرایط نگهداری خاص و طول عمر مشخص دارند. به عنوان مثال برخی مواد و ملزومات فاسد شدنی هستند یا در طول زمان از کیفیت آنها کاسته می شود و شرایط کاری و عملیاتی خود را از دست می دهند. یا به دلیل حساسیت و ظرافت در فضای انبار و جابجایی ها ممکن است که آسیب ببینند. اگر هم تهیه موجودی از این اقلام، ضروری می باشد در تعیین میزان موجودی آن ها طوری محاسبه و اقدام کنید که در طول عمر تعریف شده مورد استفاده قرار بگیرند.
10 - شرایط اقتصادی : مسائل اقتصادی مرتبط و تأثیرگذار هم نیز باید تاحدودی مدنظر قرار گیرند. مواردی مانند نرخ تورم و افزایش قیمت های تدریجی یا ناگهانی، احتمال ایجاد مشکل در خریدهای خارجی و دیگر عوامل تأثیرگذار را هم مورد توجه قرار دهید.
تعیین فهرست قطعات یدکی و حدود موجودی وسفارش خرید
حالا می توانید با در نظر گرفتن عوامل بالا و دیگر پارامترهایی که در شرکت شما بر مسئله مدیریت موجودی قطعات یدکی تأثیر گذار می باشد، نسبت به تهیه فهرست اقلام یدکی و میزان موجودی آن ها اقدام نمایید. سپس تأیید مدیریت ارشد سازمان را کسب نموده و فهرست را برای تدارک و تأمین قطعات یدکی، تحویل واحد تدارکات دهید.
مشخصات فنی قطعات یدکی را به صورت دقیق و کامل ارائه نمایید تا اشتباهی در خرید پیش نیاید و نیاز به تعویض قطعات خریداری شده و دوباره کاری نباشد. حتی توصیه می کنم که مارک سازنده و برند قطعه یدکی را نیز مشخص کنید.
در استفاده از مارک های معتبر و خرید قطعات یدکی مرغوب، قیمت آن ها را نیز مد نظر قراردهید. دوام، اطمینان و اعتماد به عملکرد و کارکرد مناسب قطعات یدکی مرغوب یعنی عمر بالای قطعه که طبیعتا تعداد دفعات خرابی و توقف را نیز کاهش می دهد اما در برخی موارد و به دلایل مالی، مدیریت ترجیح می دهد که از قطعات ارزان تر استفاده کنید. در این موقعیت ها سعی کنید که مدیریت را نسبت به هزینه های پیدا و پنهان استفاده از قطعات ارزان، بی کیفیت و نامرغوب کاملا توجیه نمایید و به شیوه ای مناسب و با اطلاعات دقیق و ارائه داده ها در قالب و شیوه ای مناسب این کار را انجام دهید.
در ادامه می توانید نمونه فرم اکسل " لیست قطعات یدکی و مصرفی ماشین آلات و تجهیزات " را از لینک زیر دانلود نمایید